☆CHANTÂWK KHUARÈL☆ - 1

☆CHANTÂWK KHUARÈL☆ - 1 

By Dingdi Pachuau

U Puia chhuah lawk hlàn chuan ka nuin min rawn biain kan thlen tawh leh thlen tawh loh min rawn zâwt a, kan thlen tawh thu ka hrilh chuan," A țhat hlauh chu, ka ngaihtuah hlê si che a, fîmkhur takin nuam ti takin hun in hmang dâwn nia, chanchin hrilhin min rawn be ve la aw," a rawn ti leh a, ka nui sak a, ka biak tùr thu ka hrilh hnu chuan kan inbe tàwp ta nghâl a.

Ka bialpa U Puia nèn hmân deuh ațanga kan lo tum tawh 'Hun ãwl remchâng neih dun veleha zin dun' chu tunah hian kan ti puitling chho mêk a, kâr hnih deuhthaw chhûng chauh hun kan nei a ni a, chu vàng chuan khawpui pakhatah kan awm rei hman lo, fan kual ve dûm ka duh si a ni. Zin kual mai mai hi ka têt tê ațanga nuam ka tih tawh a nih vàngin rei lo tê tê awm pawh chu a pawi pawh ka ti lo, tunah tak hi chuan Mumbai-ah kan awm mêk a ni.

A rawn lêt har lo va. Kan intleuh thuak thuak a, ei tùr kan ei zawhah muangchângin kan chhuak dùn leh ta a, a theih ang anga khawpui fan kual ka duh miau si a. U Puia erawh hêng laiah hi chuan a mikhual hran tawh lo va, thil chinchâng a lo hre tawh bawk nèn, rem a ruat zung zung a, a kutah ka innghat tawp a ni ber.

'U Pui' tia koh hi ka duh vak lo țhìn a; mahse, kei aiin kum thum laiin a upa a, chubâkah, ka u nèn inkàwm țhìnin ka u kawm țhin a nih vàng chuan ka u lo thei bîk lo va, ka u boral hnua hetia kan inzui tâk hnu thleng pawh hian ka u ta zêl chu a nih hi. A tìrah chuan ka ngei thei khawp a, a țawng tam loh țhin êm avàngin 'inla ngêng ve lutuk mai' ka ti țhìn a, ka uin a chanchin a sawi châng pawh hian ka ei lo thei tawp a, kan ina a rawn kal châng pawhin ka be ngai lo. Ka u khân fel a tiin a fakna ri kan hre chàmchî a; mahse, eng hè hùah ka ngai chuang lo; mahse, ka u a han damloha damdawi in hial a rah ațang erawh kha chuan a lo fel viau a ni tih ka hre chho ve ta a, a hnu deuhah phei chuan a fel êm vàng kha ni maw,  ka ngaina chho ve ta hret hret a, 'duhawmna riau' nei khân ka hmu ta tlat a, 'inla ngêng lutuk' hmuh pawhin ka hmu tawh lo, mipa țawng tam lo chi a ni ve hrim hrim tih ka hre chhuak chho ta zêl bawk a, ka u boral tâk hnu ațang phei kha chuan kan nufa min ngaihtuahtu ber, ka u aiawhtu ka ti lo thei lo. Kum chanve zet a ral leh tâk hnuah min duh thu a sawi ta charh charh a, mak ka tih rual rualin ka lãwm viau a ni. Melh pawh min melh ngaiin ka hre mang si lo va, hmeichhia hi a duh ve ngai lo a niang tih tùr khawpa lêrh lo a la ni zui; mahse, ka u tluk deuhthawa ka ngainat a nih tawh avàngin min duh thu a sawi pawh chuan ka lo hnial lo, kan inkawp chho ve ta char char a, hei kum thum chuang zet chu kan inzui ve ta a nih hi, kan tum dànah chuan nakkum kum laihãwl vêlah khian inneih lam pawh kan sawi ve tawh nghe nghe.

Hmun nuam leh lâr zual deuh laiah kan kal a, ei tùr ka ei châk min zâwt reng bawk. A chângin thla kan la dùn zauh a, thlalâk hi nuam ka ti a, k ka puitlin theih loh lam tak a ni nghe nghe, ani hi chuan a peih ve vak lo va, min hmehsak lamah hian a ramțang deuh zâwk a ni. Ka nu pawh ka han video-call a, ka biak tùr thu kha ka hrilh ve tawh bawk si a, bâkah, pangpârte hi mawi a ti leh dâwn êm asin. Kan bula vêla pangpâr pâr vul chúk ka hmuhtîr  chuan," A va mawi ve! A mawi lutuk!" a rawn ti ta chèl chûl rêng a, a hmuh duh tùr hrang hrang chu ka hmuhtîr zêl a, a rawn au chèl chûl reng mai chu U Puia nèn chuan kan hlimpui ta phian zâwk mai. Pathian zâra kan dam chuan engtikah emaw kan la kalpui ve thei ang chu maw.

Goa nuam ka ti khawp mai. Hmân ațanga ka kal châk tawhna hmun kha a ni a, a leilung ka han rap thei leh a boruak hîpa a hmun mawi tak ka hmu thei chu ka lãwm a, nuam pawh ka la ti ber maiin ka hria. Thla pawh ka la nasa, U Puia chuan min ning ang tih ka hlau hial zâwk a nia; mahse, a nui mai zêl a, eng mah a sawisêl lo, ning hmêl pawh pu hauh lovin ka camera-man rinawm takah a lo țang reng mai zâwk a ni. Hmun dang ațanga rawn kal pawh an tam ve viau a, hmêl hriat erawh an vâng viau thung.

Kan haw hmain Kolkatta lamah kan pêng leh rih a, mitthlaah hun kal tawh a rawn lang zut zut mai. Ka u lehkha zir lai khân vawi khat chu min hruai ve tawh a, nuam ka ti viau nghe nghe a nih kha; tunah amah ber a awm ta si lo va, min hruaina hmunahte chuan kan kal leh a, lung a lêng thar vawng vawng mai; mahse, ka inngaihtuah lungchhe duh lo va, hlim thei ang bera U Puia nèn hun hman ka duh vàng chuan ka u lam rêng rêng ka sawi chhuak duh lo va, thil hlimawm lam hlîr kan sawi dùn a, ani pawhin ka u lo chêttlatna a ni tih hre ve tho mah se a sawi chhuak bîk lo..

Zànah ka inbual hlànin U Puia chuan phone a lo khawih mai mai a, ka inbual zawha ka chhuah chuan inbual tùrin a lût zui ve nghâl a. Ani hi a fair ve a, hotel-a room khat kan luah dun pawhin min khawih tumna a nei ngai lo va, ka ring tâwkin ka nu pawhin a ring thlap. A châng chuan a bialnu ang ni lovin a nau angin min en țhìn ni hialin ka hria, mi dang inngaizâwngte angin kan infâwp ve țhìn tho a; mahse, chu aia thui chu kan kal ngai lo. Pathian thu a âwih ka ti tawp mai, a sawi ve duah ngai lo va; mahse, a nunpui ka ti thung, tûn hnua ka ngaihtuah chhuah chângte hian ka u khân a lo kàwm țhin lo ang tih ka hlau zâwk hial, inkàwm țhìn lo se kan inkawp àwm hauh si lo, vawi khat hmuh ațanga a zùna uai nghâl hi chu an awm kher lo ang, mipa hmël țha tak tia sawi tùr pawh a ni lo; mahse, amahah hian 'riau' a awm tlat, belhchian cheuh cheuh hian a felzia a hriat telh telh a, a tìra ka ngei țhin tehlul nèn; tunah hi chuan ka duh hluah hluah tawh bâkah ka lo tawng lo ang tih ka hlau hliah hliah tawh a ni.

Phone ka han en a, ka en tui tak tak hmain ka nu hnênah kan chanchinte ka han hrilh ve leh rih a, kan inbe zo deuh chiah tihah U Puia inbual zo a rawn chhuak a, kekawrbùl hain a hrûkpuan a rawn bât chhuak a, hetianga a awm hi ka la hmuh ngai loh avàngin mitko sàn deuh ãk ãk hian ka lo en a, ani erawh chuan min ngaihven lêm lo taka a lu tuai thuak pah hian," I lung a lêng deuh tawh a ni maw?" a rawn ti teh ngawt a.

"Engah ngawt maw? Teuh lo mai! Nuam ka tih nâklaia! Duh aiin chawlh kan nei rei lo mah mah zâwk a ni," uar zet hian ka lo ti a, a nui hawk a, a tàwnzau banin a ha zui nghâl a, a rûkin ka lo mitsìr reng, a chhan chu a dul kha mawi ka tih chi tak a ni tlat. Ruaka a awm ka hmu ngai lo va, tàwnzau tal a ha ziah țhìn a, tûn țum chauh tak tak hi ruaka a awm ka hmuh chhun a la ni.

"Naute ka zinpui tih ka lo hre hauh lo va," a rawn tih leh chuan min fiam ve a ni tih ka hre thiam mai a, min fiam hneh dâwn lo tih hre ràna fiam lêt ve nghâlin," Ka pa, nang meuhin ka zin min hruai thei hi ka lãwm tak zet a ni," ka lo ti ve zat a, hmêl ner nânga min rawn en ka hmuh chuan," Zanin chu eng sa nge kan ei ang, ka pa?" ka ti leh a, ka nui duh miah lo zui a. Min rawn hnaih thutin khumah chuan min rawn bawh thlu ta mai, che hman hek lo i, ka lo țê chùl ringawt a.

"Bengchheng reuh!" ti supin min rawn melh chhuk rùn mai a, inbual zo deuh chiah a ni bawk a, ka bek leh ka beng bul vêl a bânin a rawn tawh fuh chuan a dai raih mai a, kei ve thung chu ka sa vût maiin ka hria. Ka taksa dek chiah lova inbeng kãng a ni a, kan inmelh ràn reng mai a ni. Chutah, rawn kûn hniam zual deuhin ka chalah a rawn fâwp zauh phawt a, ka lo chhîng chial a, a hmui chu a bân ang lo takin a lum ham ham thung. Ka hmuia a rawn fawh leh tâkah erawh chuan ka lo meng zawk a; mahse, ka chhîng zui leh nghâl zat thung.

Chaw kan ei laiin a phone a rawn rì a, a chhâng duh miah lo. A tih ve dàn a nia," A pawimawh a nih chuan a rawn ti nawn leh mai ang," a ti ve ziah, chaw ei khamah amah zâwkin a be lêt ziah thung, a chaw ei lai tih buai a duh ngai lo.

Zànah chhuak tawh lovin room-ah kan awm a, khumah țhuin phone ka khawih a, ani chuan chanchinbu, sâp țawnga inziak chu a chhiar thung a. WhatsApp-a chanchin thar hrang hrang chu ka chhiar den den a, vawiin chwhnu lama tualthahna thleng chanchin chuan ka rilru a la ta zak mai. 

"U Pui, i hre tawh em?" ka han ti a, " Eng chu maw?" a lo ti vat a, a lo la hriat hmèl bîk loh êm avàng chuan ka han chhiar rì a, ka han chhiar zo chu mak ka tiin râpthlâk ka ti ngang mai. Kan ngawi dùn vang vang a, U Puia zâwk chu rawn țawng chhuak hmasaah țangin," A va mak ve!" a rawn ti ve sup a. Kei pawh chuan ka phone en reng pah chuan," Nia, a râpthlâk tawp! Pastor-a chu ka ui hlê mai," ka ti ve sap a, Pastor Hmaa fanu, la naupang tê chu ka mitthlaah a rawn lang nghâl bawk. A hmêl țha reuh sia, a pa kha a ngai thei viau a nih reuh kha. Vawi khat pawh kan biak ina thu a rawn sawi țumin a fanu tê khân a rawn ngèn miau a, a rawn zui ve tlat a nih kha.

"Pastor mawng zãng leh fel ber pâwla kan neih a ni asin le!" U Puia chuan a ti leh sup a, ani pawhin mak a tiin a țhâwng ve viau a nih dâwn hi ka tih phah. Pastor fel tak leh mite ngainat rawn kha a nupuiin a that ta tihna a nia, a makin a râpthlâk ve êm bawk a ni.

Room khatah riak dùn mah ila kei khumah ka mu a, ani chhuatah a mu thung a, a fair viau a ni ka tih tawh kha. Mu pah chuan tualthahna chungchâng chu kan sawi dùn sap sap reng a, thil dang a lêng lo. Keini vêng chu min bial tel ve lo mah se Pastor Hmaa hi chu a lãr ve a, a la upa hran lo bawk a, mi zawng zawng fel tih a hlawh ni berin ka hria, keini ang duang pawhin kan lo hre ve a nia. Pastor hmêl țha tak niin hlim hmêl pu sâng reng a ni a, a hmêl hlim sâng reng thei hian a ti hmêl țha zualin mi nèl leh ngainat a hlawhtîr a, pastor dangte angin a inhmuam ûp ve miah lo a ni. Ka hre chiang ve viau lo va; mahse, a lãr ve tlat a, a làr chhan pawh a fel vàng hi a ni pakhat, a hmêl țhat chu thuhran lo ni ta se. Nuho hian fel an tih thu an sawi ve ziah a, ka nu pawh a bãng lo, a ui ngawt ang.

An ziah dàn chuan Pastor Hmaa, damlo kana a chhuak chu chawhnu dâr 1 vêlah an inah a haw a, inah chuan a nupui Mamawii leh a fanu an awm a, a nupui nèn eng emaw thilah inhnial deuhna neiin an buai deuh hlek a ni maithei, mita va hmu hmasa bertu sawi dàn chuan an ina a va luhin Pu Hmaa chu chhuatah thisen nèna inchiahpiah zûihin a lo mu a, a bul lawkah a nupui chu chemte kenga lo dingin a en ngai a lo en reng a, a biangah leh a kutah chuan thisen a lo kai nuai bawk a, a sam pawh a lo thlah hnawk nuai a ni àwm e. A hlau lutuk a, pâwnah tlãn chhuakin a chhûngte a hrilh a, anni'n police lam an hrilh nghâl vat ni àwm a ni. Tuin nge Pu Hmaa chu that tih hmuh leh hriat chian fak ni rih lo mah se rinhlelh loh theih lohin a bulah a nupui Mamawii chu lo awmin thisen a kai nuai bâkah chemte a lo la keng tlat bawk si a, Pu Hmaa pum lah chu chemtea vih tih a hriat reng bawk si nèn, man nghâl a ni lo thei lo a ni.

Ka ngaihtuahna a luah khah ëm avàng chuan ka mumangah ka hmu zui leh nghâl a, Mamawii chuan chemte keng hian min lo ûm ve a, ka hlau lutuk chu ka lo tlãn vak a, hah thaw hlawp hlawpin ka lo tlãn zêl a, ka chau lutuk tawh chuan," Min that suh, khawngaihin," tiin ka ngèn lawm lawm a, chutih lai tak chuan U Puia min ko ri chu hriain ka han meng chhuak hlawl a, min ko pahin ka dàrah chelhin min lo sâwï reng chu niin, ka mumang a ni hlauh chu ka lãwm kher mai.

Thil thleng râpthlâk a nih avàng chuan Mizoram mai bâkah Mizo hnahthlâk hmun hrang hranga awmte beng a verh lo thei lo va, kan haw chhoh hnuah pawh chuan mi sawi a la tling reng a, social media lamah ni se Pu Hmaa an uizia leh an khawngaihzia chhiar tùr a awm kûr nguai a, a nupui chu 'Tualthattu' tiin dem leh deusawh a hlawh viau bawk. Inti hre chiang deuhte phei chuan 'A rui țhìn', 'A nasa ve alawm' an ti a, 'Nunhlui duhawm lo zet neiin hmeichhe nasa ve tak a nia, an pa hian hai derin a nei a, pastor nupui lai ni tawh mah se ze ngai chu thup reng theih ni hek lo le, a nunhlui lamah a kîr leh tawh ang a, an pa hian zilhin ani lo rùi ta chu, a thin a rim ang a, a vit ta a ni ang' tia zêldin thu bàwl vêla comment chhiar tùr pawh a tam viau a ni. A țhen lahin 'Mahni pasal meuh pawh that duh chu mi hlauhawm tak a ni' an tih loh leh 'Vit hlum ve nghâl rawh u', 'Ka farnu/ fanu/ chhûngte zînga mi a ni lo hlauh a, ka lãwm' tih vêla comment pawh an awm țeuh. Mi tin mai chuan a nupui chu an dem vek tih a lang reng mai, a àwm ve tho, ani lo puh tùr mi dang awm miau hek lo le, a chhûngte tân pawh a hrehawm duh ngawt ang le.

Ka nu pawhin kan awm dun tawh hi chuan a sawi sep sep reng a," A nupui kha a hmêl chhe miah lo asin, damdawi tì atân leh tual han that mai atân chuan a uiawm êm mai, a harh fîm tawh ang a, a thil tihah hian a inchhîr ve tawh ngawt ang le," a ti a, ka chhâng hran lo. A hmêl chhiat loh avàng maia tualthat atân leh damdàwi tì atâna lo ui ve ngawt, ka nu țhìn hi a. Mihring a ni ve tho a, damdawi leh tual thahna hian hmêl chhia leh țha a thliar lo, hmêl chhia chauh hi damdawi ti tùr em ni an nih? Hmêl chhia chauhin tual an that ang maw? Mihring rilruah eng emaw felhlel leh thawk thut a awm țhìn vàng zâwk a ni, hmël lam a ni lo.

Keima tâwkah a thah chhan tùr àwm chu ka ngaihtuah ve nasa a, ka nu hian a sawi nasat êm avàngin ka rilru a luah lo thei bîk lo a ni, hna thawhna lamah nèn sawi zui a ni ve reng bawk si a. U Puia a rawn lèna ka nuin a sawi chhuah leh pawh chuan," Nu, duh tâwk tawh rih teh ang," ka lo ti thlâwt a, ani lah chuan," Ka ui ve êm a ni, an nupain an hmël țha dùn si a, pakhat han thi mai tùr leh pakhat jail-a han tâng ral mai tùr chuan ka ui dùn êm a ni, fanu hmêl țha tak, nu leh pa la ngai rual lek tak tak an nei an ti lehnghâl bawk si a, a khawngaihthlâk êm asin, nangmahah ka han chan chhin a," a lo ti ve leh thung a.

"A nupui hmêl kha chiang takin ka la hmu ve lo rêng rêng, hmêl țha leh țha lo ti tùr pawhin," ka tih chuan U Puia chuan," A hmêl chhe lêm lo, a la upa lêm lo bawk," a lo ti ve sup a, phone phawrhin a kheuh neuh neuh a, chutah, a phone chu min rawn pein," En la?" a rawn ti zui nghâl a.

Ka han en vang vang a, he nu hmêl hi khawiah emaw chuan ka hmu tawh lo maw?!! A hmêl hi, ka hre tawh tlat a ni; mahse, khawiah nge ni ang? Ka en nawn leh a, ka hmuh hnu a ni tlat, hetiang hmêl pu hi țhian ka nei em? Mamawii maw a hming kha, chutiang hming pu țhian chu, ka neih àwm ka hre hauh lo; mahse, a hmêl hi chu ka hriat tawh hnu a ni tlat a ni.

"U Pui, a hming pum kha eng nge ni kha?" tiin ka han zâwt a, phone-a thlalâk chu ka la en reng tho a. Ani chuan," May Vanlalmawii a nih kha," a lo ti ve nghâl mai bawk a," May Vanlalmawii...," tiin ka phun sap a, hetiang hming hi ka hriat ngai pawh ka hre chuang lo. A, ngaihtuah tawh lo teh ang, mi dang amah ang deuh ka hriat tawh nèn ka hriat pawlh ve pawh a ni ang chu.

Mut hmunah U Puia nèna kan inneih hun tùrte ka ngaihtuah kual a, ka nui sak a. Kan nu nèn kan dinhmun a hre chiang a, ka nu thlahthlam hlauh thei ka nih lohzia thlengin. U Puiate chhûng hi chu an awm ve diah a, nau mipa a la neih avàngin in pui ber chang tùr pawh a ni lo bawk a, 'kan in bulah ka nu hnaih thei ang berin in kan luah ang' a ti a ni. Ka nu fin mai pawh ka hnial loh laiin a rilru tùr ka ngaihtuahpui ve lo thei si lo va, hmeichhe in zâwka luh daih kha a tân a tlàwmthlâk ve dâwn si a, mi ngaihah pawh a mawi lo ang a, duh pawh ka duhpui bîk lo, ka nu pawhin U Puia duh dàn chu a zahsak ngei bawk ang.

Kan zin dun hun laite ka ngaihtuah chhuak a, ka mitthlaah kan zinnaa kan thlalâk dunte a rawn lang zut zut a, chutah, thlalâk pakhat a rawn lang leh ta, chu chu tu dang ni lovin May Vanlalmawii ngei kha a ni, a mit meng mawi tak leh a hnár, a hmui leh a khabe zum lam deuh te kha, ka hmu tawh ngei a ni, engtin nge, khawiah nge ka hriat tawh le?

"May Vanlalmawii... Mamawii," tiin ka phun leh sap sap a, ka rilru sâwrbingin ka maimichhîng vang vang a, chutah, chiang zetin ka meng ta vat a, light on-in ka tho zui a, ka lehkhabu hlui, ka zirlaibu hlui ka dah khâwmna lam chu panin ka han hai rawk rawk a. Ni leh lo, ka album hlui deuhah khân a awm tak ang, thlâ kan lâk dun ve ngei kha.

Ka hmu ta. Umm, ka hmu tawh ka tih kha a dik chiah. Kan pahniha kan thlalâk hlui ve deuh tawh tak chu ka en vang vang a, engtin nge ka lo hriat loh zâwk ni? Mahse, 'Mamawii' tiin a hming kha ka hre ngai hauh lo va, 'Vanlal' ti hlîrin kan ko țhìn a nih kha, ka tân pawh hriat chhuah theih ngaihna a awm lo ve bawk a ni, a thlalâk kha hmu lo phei ila chuan tunah pawh hian ka la hre chhuak tawp nâng.

Thlalâk hnung lam chu ka han en a, kan lâk ni, thla leh kum a lo la inziak kalh mai nghe nghe. Hun kal tawh chu mitthla suangtuahnaah a rawn inpâng-aw-zial tup tup mai a, he thlalâk hi pâwl sàwm kan zir kum, annual sport kan neih laia kan lâk dun a ni. Ka kawm ve ber țhin Țpi, Lunglei lamah a pa hnênah a awm phei ta daih si a, kawm tùr ka vàn dâwn viau laiin ani kha kan sikulah a rawn lût ve hlauh a, khami kum khân khawhar miah lovin min siam a nih kha. A insawi dàn khân Aizâwla awm țhìn a ni lo va, fahrah niin a pi bulah sikul kal pahin a rawn awmpui zawk a, an khua nia a sawi kha ka hre chhuak ta lo, thingtlâng khaw lian vak lo niin Champhai dist-a awm ni tain ka hria tuna ka han ngaihtuah lêt leh vang vang hian.

Engtin nge Pastor Hmaa nèn khân an lo inneih nawlh theih ni? A hmêl kha a chhe miah lo va, mi dang pawhin chhe lo an ti țhìn, 'a mit hmul a er deuh mah mah a, a thinchhiat hmèl' tiin an sawi ve deuh țhìn mai kha a nia, pâwl sàwm kan pass hnu khân kan inhmu zui tawh lo mai ni lovin chanchin pawh kan inhre pawh ta miah lo va, tunah hian a chanchin duhawm lo tak, ti tawh mai ang, ka han hre leh nawlh a, a chanchin min hrilh ve melh melh țhinte kha... ka ngaihtuah lêt vang vang a.

*NI TINA I NUN CHHOH DÀN KHA THU MAIIN I ZIAK LO, I THIL TIH HMANG KHÂN I ZIAK A NI ZÂWK. CHU VÀNG CHUAN, I THIL NGAIHTUAH MAI KHA CHU A PAWIMAWH LO VA, I CHÊT CHHUAH DÀN KHA A PAWIMAWH ZÂWK A NI*